มองให้ไกล เข้าใจให้เกินกว่าภูมิรัฐศาสตร์

ในปี 2021 ดัชนี Indian Sensex สามารถทำผลงานได้เหนือกว่าดัชนี MSCI ไม่รวมญี่ปุ่น โดยปรับตัวเพิ่มขึ้น 20.8% ในรูปเงินดอลลาร์สหรัฐ แม้จะมีการไหลเข้าของเงินทุนจำนวนมากจากผู้ลงทุนรายย่อยในประเทศและการเข้าจดทะเบียนของบริษัทที่มีชื่อเสียงหลายรายซึ่งมีโมเดลธุรกิจแบบสอดรับกับ new economy ได้มีส่วนช่วยผลักดันให้ตลาดปรับตัวสูงขึ้นในปีที่แล้ว แต่เราเชื่อว่ายังมีทั้งปัจจัยในระยะสั้นและระยะยาวที่ทำให้ตลาดอินเดียมีความน่าสนใจสำหรับผู้ลงทุนในขณะที่เศรษฐกิจอินเดียเริ่มหวนคืนกลับสู่วัฏจักรการเติบโตที่ยิ่งใหญ่อีกครั้ง

ตลาดหุ้นเผชิญความผันผวนในช่วงไม่กี่สัปดาห์ที่ผ่านมาจากความเชื่อมั่นของผู้ลงทุนที่ลดลง และสถานการณ์ที่แปรเปลี่ยนไปมาระหว่างความคาดหวังในการหาทางออกทางการทูตในสถานการณ์รัสเซีย-ยูเครน และความกังวลต่อการเผชิญหน้าห้ำหั่นกันด้วยอาวุธ โดยในช่วงที่จัดทำบทความนี้ ความตึงเครียดทวีความรุนแรงขึ้นเมื่อปูตินประกาศเริ่มปฏิบัติการทางทหารในยูเครนในวันที่ 24 กุมภาพันธ์*

• มีลักษณะความขัดแย้งที่เปลี่ยนแปลงไปในบางรูปแบบได้เข้ามามีบทบาทในการประเมินผลกระทบจากปฏิบัติการล่าสุดของรัสเซียในยูเครน :
• การผนวกยูเครนเข้ามาได้อย่างสมบูรณ์ถือเป็นเรื่องที่ค่อนข้างท้าทาย เมื่อพิจารณาจากจำนวนประชากร 44 ล้านคน และการตระหนักว่า 90% ของชาวยูเครนได้ตัดสินใจโหวตให้ประเทศออกจากสหภาพโซเวียตเมื่อปี 1991
• มีประเด็นในเรื่องขอบเขตและประสิทธิผลของมาตรการคว่ำบาตรที่ถูกนำมาใช้โดยสหรัฐอเมริกา สหราชอาณาจักร และสหภาพยุโรปเมื่อวันที่ 22 กุมภาพันธ์ โดยทั้งสามฝ่ายได้ดำเนินการคว่ำบาตรระลอกแรก ซึ่งรวมถึงการจำกัดการขายตราสารหนี้ของรัสเซีย (sovereign debt) และดำเนินการอายัดทรัพย์สินของกลุ่มผู้ทรงอำนาจของรัสเซียและทายาท ตลอดจนธนาคารต่างๆ และสมาชิกของรัฐสภาด้วย ส่วนฝั่งเยอรมนีก็ยังหยุดให้การรับรองโครงการ Nord Stream 2 ซึ่งเป็นโครงการท่อส่งก๊าซใต้ทะเลที่มีจุดประสงค์ในการขนส่งก๊าซจากรัสเซียไปยังเยอรมนีมากขึ้น
• การตอบโต้ที่อาจเกิดขึ้นจากฝั่งรัสเซีย ซึ่งเป็นประเทศหลักที่มีพลังงานนิวเคลียร์ และเป็นซัพพลายเออร์สินค้ากลุ่มวัสดุที่สำคัญของโลก รัสเซียยังเป็นผู้ส่งออกปุ๋ยรายใหญ่ที่สุดของโลกและคิดเป็น 43% ของการผลิตแพลเลเดียมทั่วโลกซึ่งใช้ในตัวกรองไอเสียในรถยนต์ที่เรียกว่า catalytic converters นอกจากนี้ ยังมีความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้นสำหรับการโจมตีทางไซเบอร์ ซึ่งได้เริ่มขึ้นแล้วในยูเครน
• ยุโรปมีการพึ่งพาการนำเข้าพลังงานจากรัสเซีย โดยเฉพาะก๊าซ ซึ่งก๊าซจากรัสเซียนั้นคิดเป็นประมาณหนึ่งในสามของก๊าซที่ใช้ในยุโรปและสูงกว่า 50% เล็กน้อยสำหรับการนำเข้าก๊าซทั้งหมดที่ส่งมายังเยอรมนี
• ความสามารถที่ดีขึ้นของรัสเซียในการป้องกันตนเองจากมาตรการคว่ำบาตรที่อาจเกิดขึ้น เนื่องจากราคาน้ำมันที่สูงในปัจจุบัน ระดับหนี้ที่ต่ำ (หนี้รัฐบาลต่อ GDP ถูกประเมินไว้อยู่ที่ราว 17.9% ในปี 2022¹) และทุนสำรองเงินตราระหว่างประเทศในระดับสูง (~ 630 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ)
• บทบาทของรัสเซียในฐานะผู้ส่งออกพลังงานป้อนตลาดโลกและผลกระทบจากความตึงเครียดระหว่างรัสเซียและยูเครนที่มีต่อราคาน้ำมันที่อยู่ในระดับสูงมาก่อนแล้ว และพุ่งขึ้นสู่ระดับสูงสุดในรอบ 7 ปี

จากประสบการณ์ในอดีต ผลกระทบของเหตุการณ์ทางภูมิรัฐศาสตร์ต่อตลาดหุ้นนั้นเกิดขึ้นเพียงช่วงระยะสั้น โดยตัวอย่างที่ใกล้เคียงที่สุดที่เราสามารถอ้างถึงได้ก็คือกรณีการผนึกรวมไครเมียเข้ามาเป็นของรัสเซียเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2014 ถึงแม้ว่าราคาน้ำมันจะพุ่งขึ้นจนแตะจุดสูงสุดในช่วงที่เกิดเหตุการณ์ แต่ก็ไม่มีผลกระทบต่อราคาสินทรัพย์ที่ดำเนินอย่างต่อเนื่องยาวนาน โดย S&P 500 เผชิญกับความผันผวนในช่วงสามสัปดาห์ที่นำไปสู่การรุกราน แต่การฟื้นตัวก็เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว ส่วนผลกระทบต่อหุ้นเอเชียนั้นมีค่อนข้างน้อย โดยราคาน้ำมันที่สูงขึ้นจากการคว่ำบาตรเมื่อปี 2014 กลายเป็นแรงหนุนต่อกลุ่มธุรกิจน้ำมันและก๊าซของยุโรป ส่งผลให้ตลาดหุ้นยุโรปปรับตัวดีขึ้น ดูรูปที่ 1

รูปที่ 1 : ผลงานของตลาดหุ้นที่สำคัญในช่วงก่อนและหลังเหตุการณ์ผนึกรวมไครเมีย

หากขยายการวิเคราะห์ของเราให้ครอบคลุมเหตุการณ์ทางภูมิรัฐศาสตร์นับตั้งแต่ปี 2010 ถึง 2020 เราพบว่าตัวเลขการปรับตัวลดลงที่รุนแรงที่สุดโดยเฉลี่ย (average maximum declines)² สำหรับดัชนี S&P 500 และ MSCI Asia ex Japan ที่เกิดจากเหตุการณ์ทางภูมิรัฐศาสตร์อยู่ที่ 9.0% และ 12.3% ตามลำดับ รูปที่ 2 ซึ่งข้อมูลที่น่าสนใจก็คือการลดลงสูงสุดของ S&P 500 และ MSCI Asia ex Japan ดูเหมือนจะรุนแรงที่สุดสำหรับเหตุการณ์ทางภูมิรัฐศาสตร์ที่เกิดขึ้นในภูมิภาคตะวันออกกลาง การที่ตลาดอาจเผชิญความผันผวนได้มากขึ้นเมื่อความไม่แน่นอนยังคงมีอยู่ แต่เราสังเกตเห็นว่าเมื่อไหร่ก็ตามที่ความตึงเครียดลดระดับลงก็อาจส่งผลให้ตลาดหุ้นพลิกกลับตัวขึ้นได้อย่างรวดเร็ว

รูปที่ 2 : การปรับตัวลดลงที่รุนแรงที่สุดของดัชนีฯ เมื่อเปรียบเทียบเหตุการณ์ทางภูมิรัฐศาสตร์ที่เกิดขึ้นในภูมิภาคต่างๆ

ข้อมูลที่สำคัญคือในช่วง 12 เดือนหลังจากเกิดเหตุการณ์ทางภูมิรัฐศาสตร์ในกรณีต่างๆ นั้น พบว่าผลตอบแทนเฉลี่ยสำหรับดัชนี S&P 500 และ MSCI Asia ex Japan เป็นบวกอยู่ที่ 11.9% และ 7.1% ตามลำดับ โดยข้อมูลในอดีตได้แสดงให้เห็นว่าปัจจัยทางภูมิรัฐศาสตร์มีส่วนช่วยให้ตลาดกลับมาดีขึ้น ยกเว้นกรณีตลาดหมี (bear markets) ดูรูปที่ 3

รูปที่ 3 : เหตุการณ์ทางภูมิรัฐศาสตร์และผลกระทบต่อตลาดหุ้นสหรัฐและเอเชีย

ในขณะที่ความเสี่ยงด้านภูมิรัฐศาสตร์กำลังอยู่ในความสนใจเป็นอย่างมากในขณะนี้ แต่อัตราเงินเฟ้อก็น่าจะเป็นประเด็นสำคัญที่จะมีความต่อเนื่องและยาวนานกว่าซึ่งตลาดต้องเผชิญต่อไปนับจากนี้ และจะมีผลกระทบต่อผลตอบแทนของพอร์ตการลงทุนในระยะยาว ซึ่งผู้ลงทุนส่วนใหญ่ต่างยอมรับแล้วว่าแรงกดดันด้านเงินเฟ้อจะยังคงมีอยู่ต่อไป ดัชนีราคาผู้บริโภค (CPI) ในสหรัฐอเมริกามีแนวโน้มที่จะยังคงอยู่ในแนวโน้มขาขึ้นในปี 2022 ในขณะที่ปัญหาคอขวดด้านซัพพลายที่เป็นอุปสรรคอย่างต่อเนื่องจะส่งผลต่อดัชนีราคาด้านการใช้จ่ายเพื่อการบริโภคขั้นพื้นฐาน หรือ Core Personal Consumption Expenditures (PCE) Price Index

ทีมงานที่ดูแลด้านโซลูชั่นแบบผสมหลายสินทรัพย์ของ Eastspring Investment หรือที่รู้จักกันในชื่อ Eastspring Portfolio Advisors (EPA) ได้ทำการล็อกกำไรซึ่งสืบเนื่องมาจากมุมมองของเราที่เป็น overweight ต่อหุ้นในปี 2021 และเปลี่ยนมามีมุมมองที่เป็นกลางเมื่อตอนต้นปี 2022 เรายังคงมีมุมมองที่ดีในระดับปานกลางต่อตลาดหุ้นในปี 2022 แม้ว่าสภาพแวดล้อมด้านนโยบายการเงินและการคลังมีทิศทางที่ผ่อนคลายลดน้อยลง เช่นเดียวกับมูลค่าหุ้นที่สูงขึ้นในปัจจุบันโดยเฉพาะในสหรัฐอเมริกา ซึ่งหมายความว่ามีความจำเป็นต้องใช้แนวทางเชิงกลยุทธ์มากยิ่งขึ้น

เราได้เปิดสถานะ Long ในหุ้นเหมืองทองคำเมื่อช่วงต้นเดือนกุมภาพันธ์ ซึ่งการตัดสินใจดังกล่าวช่วยเพิ่มมูลค่าให้กับพอร์ตการลงทุนของเราในขณะที่ตลาดเกิดความผันผวนมากยิ่งขึ้น ในขณะเดียวกัน เรากำลังมองหาโอกาสที่จะเปลี่ยนมามีมุมมองบวกมากขึ้นต่อตลาดเกิดใหม่ - เมื่อการส่งออกยังคงมีแนวโน้มขาขึ้นและข้อมูลเศรษฐกิจออกมาดีเกินความคาดหมาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเอเชียและตลาดกลุ่ม CEEMEA³ นอกจากนี้ การฟื้นตัวในจีนยังคงดำเนินอยู่ต่อไป เนื่องจากผู้กำหนดนโยบายได้เริ่มทำการผ่อนคลายทั้งนโยบายการเงินและการคลังถึงแม้ว่าสถานการณ์ COVID ภายในประเทศอาจส่งผลกระทบในระยะเวลาอันใกล้นี้ อย่างไรก็ตาม เราจะยังเฝ้าติดตามสถานการณ์ในรัสเซียและยูเครนต่อไปอย่างใกล้ชิด

*ข้อมูลเพิ่มเติม : นับตั้งแต่เผยแพร่บทความข้างต้นเมื่อวันที่ 25 กุมภาพันธ์ มีความคืบหน้าที่สำคัญดังต่อไปนี้ :

• รัสเซียเริ่มต้นการโจมตีทางทหารทั่วยูเครน (โดยเฉพาะทางเหนือ ตะวันออก และใต้) โดยกองกำลังรัสเซียได้เคลื่อนเข้าสู่เมืองคาร์คิฟซึ่งใหญ่เป็นอันดับสองของยูเครนในวันอาทิตย์ที่ 27 กุมภาพันธ์
• มีการดำเนินมาตรการเพื่อตอบโต้การรุกรานจากรัสเซียโดยประเทศตะวันตก ซึ่งที่เห็นได้ชัดเจนยังรวมถึง :
• ในวันเสาร์ที่ 26 กุมภาพันธ์ สหรัฐอเมริกาและประเทศอื่นๆ รวมถึงฝรั่งเศส เยอรมนี อิตาลี สหราชอาณาจักร และแคนาดา ได้ตัดสินใจถอดธนาคารรัสเซียบางแห่งออกจากเครือข่าย SWIFT ซึ่งเป็นระบบส่งข้อมูลด้านการเงินระหว่างประเทศที่เชื่อมโยงธนาคารทั่วโลกเข้าถึงกัน โดยมีจุดประสงค์เพื่อขับธนาคารรัสเซียออกจากระบบการเงินโลก
• สหรัฐยังได้ประกาศมาตรการที่มุ่งให้เกิดข้อจำกัดบางประการต่อธนาคารกลางของรัสเซีย เพื่อขัดขวางความพยายามของรัสเซียในการสนับสนุนค่าเงินรูเบิลซึ่งได้ร่วงลงสู่ระดับต่ำสุดใหม่เมื่อเทียบกับดอลลาร์สหรัฐ
• ในวันอาทิตย์ที่ 27 กุมภาพันธ์ สหภาพยุโรป (EU) ประกาศให้ความช่วยเหลืออย่างที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อนสำหรับการจัดหาเงินทุนเพื่อซื้ออาวุธให้กับทางยูเครน (~500 ล้านดอลลาร์สหรัฐ) ในขณะเดียวกัน ก็สั่งห้ามไม่ให้เครื่องบินของรัสเซียข้ามไปยังน่านฟ้าของสหภาพยุโรป
• ในวันจันทร์ที่ 28 กุมภาพันธ์ ราคาน้ำมันดิบเบรนท์ ซึ่งเป็นเกณฑ์มาตรฐานน้ำมันระหว่างประเทศ เพิ่มขึ้นมาอยู่ที่ 101.1 ดอลลาร์สหรัฐต่อบาร์เรล