คว้าโอกาสจากการเติบโตของตราสารหนี้เพื่อความยั่งยืนในเอเชีย

การระบาดของ Covid-19 ดึงความสนใจมุ่งไปยังประเด็นด้านสิ่งแวดล้อมและสังคมในช่วงสองปีที่ผ่านมา ส่งผลให้เกิดเม็ดเงินไหลเข้าสู่การลงทุนที่มีความรับผิดชอบและสนับสนุนการออกตราสารหนี้เพื่อความยั่งยืน (พันธบัตรและเงินปล่อยกู้) กองทุนตราสารหนี้ ESG ได้ดึงดูดกระแสเงินทุนไหลเข้าสูงกว่า 1.35 แสนล้านดอลลาร์สหรัฐในปี 2021 เพิ่มขึ้นจาก 5.5 หมื่นล้านดอลลาร์ในปี 2020 ในขณะเดียวกัน การออกตราสารหนี้ยั่งยืนทั่วโลกทำสถิติใหม่ที่สูงกว่า 1.4 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐในปี 2021 ซึ่งเพิ่มขึ้นถึงเกือบสองเท่าเมื่อเทียบกับปีที่แล้ว¹

กระแสความสนใจนี้ดูเหมือนจะแผ่วลงในปี 2022 เนื่องจากอัตราเงินเฟ้อและดอกเบี้ยที่สูงขึ้นสร้างความปั่นป่วนอย่างหนักในตลาดตราสารหนี้โลก โดยในช่วงครึ่งแรกของปี 2022 ยอดการออกตราสารหนี้ยั่งยืนทั่วโลกลดลงเหลือ 645 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ ลดลงเกือบ 15% เมื่อเทียบกับช่วงครึ่งแรกของปี 2021 แม้ว่าการออกตราสารหนี้จะฟื้นตัวขึ้นได้ในไตรมาสที่สอง²

ภาพดังกล่าวเป็นไปในทิศทางที่ค่อนข้างดีสำหรับตลาดเกิดใหม่ (EM) และเอเชีย ดูรูปที่ 1 ตลาดเกิดใหม่และกลุ่ม frontier markets ได้มีการออกตราสารหนี้ยั่งยืนกว่า 1.2 แสนล้านดอลลาร์สหรัฐในช่วงครึ่งแรกของปี 2022 เพิ่มขึ้นจาก 1 แสนล้านดอลลาร์สหรัฐในช่วงครึ่งแรกของปี 2021 และหากพิจารณาภายในกลุ่ม EM พบว่าจีนเป็นผู้ออกตราสารรายใหญ่ที่สุด โดยระดมทุนได้จำนวน 7.3 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐในช่วงครึ่งแรกของปี 2022 รองลงมาคือตุรกีและฟิลิปปินส์ แต่ในทางกลับกัน การออกตราสารของรัสเซียและอินเดียกลับลดลงอย่างมาก³

รูปที่ 1 : การออกตราสารหนี้ยั่งยืน (ESG) พบว่าจีนมียอดการออกตราสารที่เพิ่มขึ้นอย่างแข็งแกร่งใน 1H22

เราคาดว่าตลาดตราสารหนี้ยั่งยืนของเอเชียจะเติบโตได้ต่อไปแม้อัตราดอกเบี้ยจะเพิ่มขึ้น มีความเสี่ยงที่มากขึ้นของปัจจัยด้านภูมิรัฐศาสตร์ และกระบวนการกำจัดคาร์บอน หรือ decarbonisation ที่อาจเกิดขึ้นในขนาดที่แตกต่างกันในระดับภูมิภาค

ความกังวลด้านภูมิรัฐศาสตร์นั้นไม่ใช่เรื่องใหม่ ซึ่งหากดูที่ความขัดแย้งทางการค้าระหว่างสหรัฐกับจีนที่สถานการณ์ถึงจุดที่มีความตึงเครียดสูงสุดในปี 2019 ด้วยความกังวลว่าผู้ลงทุนในสหรัฐจะถูกกีดกันจากการเป็นเจ้าของสินทรัพย์ของจีน ก่อนมาถึงสงครามรัสเซีย-ยูเครนซึ่งปะทุความกังวลด้านภูมิรัฐศาสตร์ให้กลายเป็นจุดสนใจอีกครั้ง ความสัมพันธ์ระหว่างสหรัฐและจีนก็จะยังย่ำแย่ลงอีกภายหลังเกิดเหตุการณ์รุกรานยูเครนของรัสเซีย

โลกไม่สามารถเพิกเฉยต่อจีนได้ในช่วงที่เกิดการเปลี่ยนผ่านสู่โลกที่คาร์บอนเหลือศูนย์ เนื่องจากจีนมีการปล่อยก๊าซเรือนกระจกมากกว่าหนึ่งในสี่ของปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกรวมทั้งโลก ความพยายามในการลดคาร์บอนของจีนจึงมีความสำคัญ ซึ่งแนวทางที่เป็นไปได้มากกว่าก็คือการมีส่วนร่วม มากกว่าการหลีกเลี่ยง ดังนั้น เราจึงเชื่อว่ายังมีความต้องการของผู้ลงทุนสำหรับตราสารหนี้ยั่งยืนของจีนอยู่ต่อไป การออกตราสารของจีนมีแนวโน้มที่จะยังแข็งแกร่งเนื่องจากตลาดตราสารหนี้เพื่อความยั่งยืนนั้นยังคงเป็นแหล่งสำคัญในการจัดหาเงินทุนสำหรับจีนระหว่างการเดินสู่เป้าหมายความเป็นกลางสุทธิ (net neutrality) ข้อมูลในปี 2021 ระบุว่าการออกตราสารหนี้ยั่งยืนของจีนคิดเป็นสัดส่วน 65.2% ของการออกตราสารกลุ่มนี้ทั้งหมดในเอเชีย⁴

อย่างไรก็ตาม สงครามรัสเซีย - ยูเครนได้ตอกย้ำความสำคัญของความเสี่ยงด้าน ESG ในส่วนของความเป็นอิสระ โดย Eastspring ได้รวบรวมทั้งข้อมูลระหว่างประเทศและระดับประเทศในการประเมิน ESG ในส่วนนี้ และกำหนดน้ำหนักเพิ่มเติมให้กับปัจจัยด้านการกำกับดูแลเนื่องจากข้อมูลดังกล่าวส่งผลอย่างไม่เท่าเทียมกันต่อนโยบายและความพยายามด้าน ESG โดยรวมของแต่ละประเทศ นอกจากนี้ ในขณะที่เราให้คะแนนและจัดอันดับความเป็นอิสระตามความเสี่ยง ESG เรายังพิจารณาด้วยว่าประเทศต่างๆ เตรียมพร้อมรับมือกับความท้าทายด้าน ESG ซึ่งส่งผลอย่างมีนัยสำคัญได้อย่างไร

การมุ่งเน้นมากขึ้นในเรื่องความมั่นคงด้านพลังงานภายหลังสงครามรัสเซีย-ยูเครน น่าจะช่วยเร่งความพยายามในการเปลี่ยนผ่านไปสู่พลังงานทางเลือกและพลังงานที่สะอาดกว่า อย่างไรก็ตาม สงครามก็อาจทำให้เส้นทางสู่ net zero ของยุโรปไม่เป็นไปตามแผนในระยะเวลาอันใกล้นี้ ขณะที่แผนการกำจัดคาร์บอนของเอเชียจะยังคงไม่ถูกกระทบ

แผนการมุ่งสู่ net-zero ของยุโรปได้รวมถึงการเปลี่ยนจากพลังงานถ่านหินมาเป็นก๊าซธรรมชาติสำหรับผลิตไฟฟ้า อย่างไรก็ตาม สถานการณ์ขาดแคลนซัพพลายได้เพิ่มราคาก๊าซธรรมชาติในยุโรปขึ้นถึงเกือบ 600% ในช่วงปลายปี 2021 และสถานการณ์ก็ยิ่งทวีความรุนแรงเมื่อเกิดภาวะซัพพลายหยุดชะงักจากเหตุการณ์สงครามรัสเซีย-ยูเครนในปี 2022

ด้วยเหตุนี้ การหยุดเดินเครื่องตามแผนสำหรับโรงไฟฟ้าถ่านหินในยุโรปจึงทำได้ช้าลง มีรายงานว่าไอร์แลนด์และโปแลนด์ได้เพิ่มการเดินเครื่องโรงไฟฟ้าถ่านหินเนื่องจากราคาก๊าซธรรมชาติพุ่งสูงขึ้น ส่วนสหราชอาณาจักรกลับมาเดินเครื่องโรงไฟฟ้าถ่านหินโรงเก่า ขณะรัฐบาลอาจชะลอการปิดโรงไฟฟ้าถ่านหินที่เหลืออยู่ สำหรับฝั่งเยอรมนี รัฐบาลได้ผ่านกฎหมายฉุกเฉินในการเปิดโรงไฟฟ้าถ่านหินที่เคยปิดตัวลงให้กลับมาผลิตไฟฟ้าอีกครั้ง

เอเชียพึ่งพารัสเซียน้อยลงในการเป็นแหล่งพลังงาน ดังนั้น ภาวะหยุดชะงักด้านซัพพลายจึงคาดว่าจะมีผลกระทบอย่างจำกัดต่อความพยายามในการมุ่งสู่ net zero ของเอเชีย และที่สำคัญ หลายประเทศในเอเชียก็ได้ยืนยันท่าทีที่มุ่งมั่นอีกครั้งในการเดินสู่เป้าหมาย net zero ในที่ประชุม COP26 ขณะที่เป้าหมายการลดก๊าซเรือนกระจกในระดับประเทศหรือที่เรียกว่า National Determined Contribution (NDCs) ก็น่าจะมีความชัดเจนมากขึ้นก่อนการประชุม COP27 ที่จะเกิดขึ้นในเดือนพฤศจิกายน 2022

จากการคาดการณ์ว่าการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศจะส่งผลกระทบต่อเอเชียรุนแรงที่สุด⁵ ได้นำมาสู่การรับรู้ถึงคุณค่าที่เพิ่มขึ้นจากการมีกลยุทธ์การเติบโตที่ยั่งยืนและต้นทุนที่เกิดจากการไม่คำนึงถึงความเสี่ยงด้านสิ่งแวดล้อมอย่างจริงจัง นอกจากนี้ การระดมทุนขนาดใหญ่เป็นวิธีที่ยอมรับโดยทั่วไปว่ามีความจำเป็นเพื่อมาใช้ต่อสู้กับการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ และการจัดหาเงินทุนส่วนใหญ่นั้นก็จะมาจากตลาดตราสารหนี้ในรูปแบบของตราสารหนี้เพื่อความยั่งยืนและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม

หากดูทั่วเอเชีย เราได้เห็นรัฐบาลและผู้กำหนดนโยบายได้ร่วมกันผลักดันและกระตุ้นการเติบโตของตลาดที่เป็นแหล่งเงินทุนแบบยั่งยืนและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมในอาณาเขตของตน ความพยายามเหล่านี้เกิดผลลัพธ์อย่างชัดเจนเมื่อดูจากการเติบโตที่แข็งแกร่งของการออกตราสารหนี้เพื่อสิ่งแวดล้อม สังคม และความยั่งยืน หรือ Green, Social and Sustainability (GSS) bonds ในเอเชียในช่วงสองปีที่ผ่านมาท่ามกลางอุปสรรคในภาพกว้าง (อัตราผลตอบแทนพันธบัตรที่สูงขึ้น ความเชื่อมั่นของผู้ลงทุนที่ตกต่ำ และสภาพคล่องทางการเงินที่ตึงตัว)

เรามองหาโอกาสในการเพิ่มสัดส่วนตราสารหนี้ GSS เข้าสู่พอร์ตการลงทุนของเราในขณะที่กลุ่มสินทรัพย์ที่สามารถลงทุนได้ยังคงแผ่ขยายออกไป ซึ่งหากเทียบกับสองปีที่แล้ว เราได้เห็นการออกตราสารหนี้ GSS จากเซ็กเตอร์และประเทศที่มีความหลากหลายมากขึ้น เมื่อผู้ออกตราสารได้ล่วงรู้ถึงเป้าหมายเฉพาะที่สามารถใช้เงินจากการระดมทุนตามกลุ่มประเภทที่ถูกจัดแบ่งและแตกหมวดหมู่ออกไป

ในเอเชีย มีตลาดที่ประกอบด้วยผู้ออกตราสารหนี้ GSS คุณภาพสูง (อันดับ A ขึ้นไป) จากญี่ปุ่น เกาหลี และบางส่วนจากประเทศจีน แม้ว่าความเสี่ยงแวดล้อมจะดูแย่ลงในช่วงสองสามเดือนที่ผ่านมาท่ามกลางสภาพคล่องที่ตึงตัว แต่ส่วนต่างอัตราผลตอบแทนของตราสารเหล่านี้กลับไม่ได้กว้างขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ ทำให้ตราสารมีสถานะในการเป็นสินทรัพย์ที่สามารถช่วยปกป้องพอร์ตเพิ่มมากขึ้น

ภาคการเงินจะยังคงมีบทบาทสำคัญในการเป็นช่องทางนำเงินทุนไปสู่กิจกรรมที่ยั่งยืน ดูรูปที่ 2 ธนาคารหลายแห่งที่ดำเนินงานในเอเชียได้จัดทำกรอบและกลยุทธ์ด้านการเงินแบบยั่งยืน ซึ่งเกี่ยวข้องกับการให้คำมั่นและเป้าหมายที่เฉพาะเจาะจงในการเป็นแหล่งเงินทุนสำหรับกิจกรรมยั่งยืน การออกตราสารหนี้ที่ถูกระบุชัดว่าเป็น GSS bonds จะช่วยสนับสนุนความพยายามดังกล่าว และเราคาดว่าจะได้เห็นผู้ออกตราสารในภาคการเงินมากขึ้นในอนาคต ทั้งนี้ ภาคอสังหาริมทรัพย์คิดเป็นสัดส่วน 40% ของการปล่อยคาร์บอนทั่วโลก จึงมีบทบาทสำคัญจากกลุ่มอุตสาหกรรมนี้และเจ้าของอสังหาริมทรัพย์ด้วยเช่นกัน เราได้เห็น REITs และบริษัทพัฒนาอสังหาริมทรัพย์ในสิงคโปร์ทำการออกตราสารหนี้โดยนำเงินที่ได้ไปลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานด้านเทคโนโลยีเพื่อสิ่งแวดล้อม เพื่อให้อาคารต่างๆ สามารถใช้พลังงานได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น

รูปที่ 2 : กิจการด้านสาธารณูปโภคและการเงิน มีสัดส่วนในการออกตราสารยั่งยืนโดยรวมสูงสุดนับตั้งแต่ปี 2013

ผู้กำหนดนโยบายในเอเชียยังคงพัฒนา ecosystem ของตลาดตราสารหนี้ยั่งยืนภายในภูมิภาคอย่างต่อเนื่อง การวิจัยชี้ให้เห็นว่าข้อกำหนดด้านการเปิดเผยข้อมูลที่เข้มข้นขึ้น การเริ่มใช้ระบบการรับรองจากภายนอก และการขยายหมวดหมู่ของเป้าหมายในการระดมทุน สามารถช่วยลดความไม่เท่าเทียมกันของข้อมูลและลดต้นทุนด้านเงินทุนสำหรับผู้ออกตราสารยั่งยืนที่มีความน่าเชื่อถือ⁶ ในเวลาเดียวกัน ผลการศึกษาก็ได้แสดงให้เห็นว่ามีบ่อยครั้งที่ผู้ออกตราสารหนี้จ่ายอัตราผลตอบแทนที่ต่ำกว่า เนื่องจากความโปร่งใสของข้อมูลที่เพิ่มขึ้นนั้นถูกตอบรับโดยผู้ลงทุนที่มีศักยภาพ สิ่งนี้น่าจะช่วยกระตุ้นให้เกิดการออกตราสารรอบใหม่และทำให้ตลาดพัฒนาในมิติที่มีความลึกมากขึ้น7 ซึ่งนำมาสู่โอกาสที่มีมากขึ้นและการกระจายความเสี่ยงได้เพิ่มขึ้นสำหรับผู้ลงทุน