กระแสเฟื่องฟูทางดิจิทัลจ่อพลิกโฉมเศรษฐกิจเวียดนาม

เวียดนาม เป็นที่รู้จักกันดีในด้านโครงสร้างประชากรที่มีความเหมาะสมอย่างมาก ประชากรเกือบ 56% มีอายุต่ำกว่า 35 ปี¹ ซึ่งเป็นสัดส่วนที่สูงที่สุดในบรรดาประเทศในภูมิภาคที่มีระดับรายได้ใกล้เคียงกัน ประชากรกลุ่ม Gen X และ Gen Y ประกอบกันเป็นตลาดแรงงานและกลุ่มผู้บริโภคโดยส่วนใหญ่ของประเทศ และมี Gen Z ที่กำลังเติบโตอย่างรวดเร็วขึ้นมาเป็นคลื่นลูกใหม่ของผู้บริโภค เวียดนามจึงตั้งเป้าที่จะไต่อันดับขึ้นแปดขั้น สู่อันดับที่ 18 ในการจัดอันดับตลาดผู้บริโภคที่ใหญ่ที่สุด 30 อันดับแรกของโลกภายในปี 2030 โดยมีคาดการณ์ว่ากลุ่มผู้บริโภคของประเทศจะเพิ่มจำนวนจาก 35 ล้านคน เป็น 56 ล้านคนภายในทศวรรษนี้²

นอกจากนี้ ประชากรกลุ่มรายได้ปานกลางของเวียดนามยังช่วยกระตุ้นตลาดผู้บริโภคในอีกด้านหนึ่งอีกด้วย มีการประเมินว่าชนชั้นกลางที่มีรายได้สูงเกินกว่า 700 ดอลลาร์สหรัฐต่อเดือน มีสัดส่วนราวหนึ่งในสามของประชากรและคาดว่าจะเพิ่มขึ้นเป็นสองเท่าภายในปี 2030³ ชนชั้นกลางที่เติบโตอย่างรวดเร็วของเวียดนามจะช่วยหนุนการบริโภคภายในประเทศในภาคการบริการและผลิตภัณฑ์ที่มีมูลค่าเพิ่มที่สูงขึ้น นอกจากนี้ การที่กลุ่มชนชั้นกลางวัยหนุ่มสาวมีความพร้อมอยู่ตลอดเวลาที่จะเปิดรับเทรนด์ใหม่ๆ เช่น การเปลี่ยนสู่ดิจิทัลและกระแสแห่งความยั่งยืน จึงเป็นไปได้ว่าสิ่งนี้จะนำเสนอโอกาสการลงทุนใหม่ๆ ในด้านบริการทางการเงิน เทคโนโลยีสารสนเทศ สินค้าอุปโภคบริโภค และผลิตภัณฑ์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม

ยุทธศาสตร์การพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมฉบับใหม่ของเวียดนามซึ่งครอบคลุมช่วงปี 2021-30 ได้ระบุถึงความมุ่งมั่นจริงจังของประเทศที่ต้องการเป็นเศรษฐกิจที่มีระดับรายได้สูงภายในปี 2045 เป้าหมายดังกล่าวสะท้อนว่าโมเดลการเติบโตจำเป็นต้องมีประสิทธิภาพสูงขึ้น และรัฐบาลก็ได้ตระหนักว่าการทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงโดยพึ่งพาดิจิทัลในระบบเศรษฐกิจจะช่วยปรับปรุงด้านประสิทธิภาพได้อย่างมีนัยสำคัญ การเปลี่ยนสู่ดิจิทัลนั้นกำลังกลายเป็นส่วนสำคัญในชีวิตประจำวันของผู้บริโภคเวียดนาม เศรษฐกิจดิจิทัลของประเทศกำลังเติบโตด้วยตัวเลขสองหลัก และมูลค่าตลาดรวมคาดว่าจะสูงถึง 57 พันล้านดอลลาร์สหรัฐในปี 2025 ดูรูปที่ 1 กลุ่มผู้บริโภคดิจิทัลรายใหม่จำนวนราวแปดล้านคนได้ใช้บริการดิจิทัลตั้งแต่ช่วงเริ่มต้นการระบาดใหญ่⁴ ทั้งนี้ ตลาดดิจิทัลของเวียดนามเติบโตอย่างรวดเร็วด้วยปัจจัยสนับสนุนทั้งภาคอีคอมเมิร์ซที่เติบโตอย่างแข็งแกร่ง รวมทั้งฟินเทค และภาคการศึกษา

รูปที่ 1: เศรษฐกิจดิจิทัลของเวียดนามเติบโตอย่างรวดเร็ว

ผู้ใช้อินเทอร์เน็ตของเวียดนามเคยใช้เวลาออนไลน์นาน 3.1 ชั่วโมงสำหรับการใช้งานส่วนตัวในช่วงก่อนเกิด COVID-19 และเพิ่มขึ้นเป็น 4.2 ชั่วโมงในช่วงที่มีมาตรการล็อกดาวน์อย่างเข้มข้น ก่อนที่จะลดลงมาอยู่ที่ 3.5 ชั่วโมงต่อวันในปัจจุบัน ทั้งนี้ สัดส่วน 80% ของผู้ใช้มองว่าเทคโนโลยีนับเป็นสิ่งที่มีประโยชน์อย่างมากในช่วงที่เกิดการระบาดใหญ่⁵ อีคอมเมิร์ซถือว่าได้ประโยชน์สูงสุดจากกระแสที่เกิดขึ้นเมื่อผู้ใช้อินเทอร์เน็ตในสัดส่วน 88% สั่งซื้อสินค้าออนไลน์⁶ ขณะที่มีประมาณการว่า 53% ของประชากรสั่งซื้อของออนไลน์ผ่านแพลตฟอร์มโซเชียลเน็ตเวิร์ก เช่น Facebook และ Zalo หรือแพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซ เช่น Lazada, Shopee และ Tiki⁷

การเข้าถึงอินเทอร์เน็ตที่เพิ่มขึ้น ประกอบกับการใช้สมาร์ทโฟนของผู้คนในวงกว้างขึ้น และแพลตฟอร์มการช็อปปิ้งออนไลน์ที่หลากหลาย ตลาดอีคอมเมิร์ซจึงถูกคาดว่าจะมีอัตราการเติบโตที่สูงขึ้นถึง 25% ต่อปีและมีมูลค่าตลาด 35 พันล้านดอลลาร์สหรัฐภายในปี 2025 คิดเป็นหนึ่งในสิบของยอดขายปลีกรวม ซึ่งเป็นไปในทิศทางที่สอดคล้องกับวิสัยทัศน์ระยะยาวของประเทศ⁸ ผู้ลงทุนต่างชาติจำนวนมากขึ้นกำลังเสาะแสวงหาโอกาสในการลงทุนในแพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซของเวียดนามซึ่งมีอยู่หลายแพลตฟอร์ม การที่อีคอมเมิร์ซของเวียดนามได้รับแรงหนุนจากปรากฏการณ์เปลี่ยนสู่ดิจิทัล ประกอบกับเงินทุนที่เติบโตอย่างรวดเร็ว จึงถือเป็นภาคส่วนที่กำลังอยู่บนเส้นทางสู่เป้าหมายการเติบโตสูง

ในฐานะที่เป็นภาคส่วนสำคัญของประเทศ ภาคบริการทางการเงินกำลังมุ่งใช้ประโยชน์จากกระแสการเปลี่ยนสู่ดิจิทัล ถ้าดูตามแผนของธนาคารกลางเวียดนาม (State Bank of Vietnam) สำหรับการเปลี่ยนสู่ดิจิทัลภายในปี 2025⁹ อุตสาหกรรมบริการทางการเงินถูกวางตำแหน่งให้เป็นผู้บุกเบิกในการสร้างระบบดิจิทัลที่มีมนุษย์เป็นศูนย์กลาง ด้วยเหตุนี้ธนาคารเวียดนามจึงกำลังดำเนินการตามกลยุทธ์อันโดดเด่นสำหรับการพัฒนาด้านดิจิทัล ที่ผ่านมาธนาคารพาณิชย์ชั้นนำมักใช้เงินลงทุนในสัดส่วน 20-70%¹⁰ ในกระบวนการแปลงสู่ดิจิทัล กลยุทธ์การพัฒนาด้านดิจิทัลเชิงรุกนั้นนับว่ามีความสำคัญต่อการเป็นผู้ชนะในภาคบริการทางการเงิน เนื่องจากการเติบโตอย่างรวดเร็วของสินเชื่อรายย่อยและการลงทุน ในขณะที่ผู้ใช้วัยหนุ่มสาวต่างก็พร้อมรับบริการดิจิทัลได้อย่างรวดเร็ว

เช่นเดียวกับอีคอมเมิร์ซ ปัจจัยในเรื่องความง่ายและสะดวกสบายของธนาคารดิจิทัลจะเปลี่ยนวิธีที่ผู้คนทำธุรกรรมทางการเงิน และขณะเดียวกันบริการทางการเงินดิจิทัลก็กำลังกลายเป็นตัวขับเคลื่อนที่สำคัญอีกด้วย มีข้อมูลระบุว่า 99% ของร้านค้าดิจิทัลต่างยอมรับการชำระเงินดิจิทัล และ 72% ได้นำโซลูชันการให้กู้ยืมดิจิทัลมาใช้ จำนวนผู้ใช้งานแอปของบางธนาคารในเวียดนามนั้นมีอัตราการเติบโตถึง 73% ในช่วงเก้าเดือนแรกของปี 2020¹¹ เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันปีก่อนหน้า ซึ่งเป็นระดับที่สูงสุดของภูมิภาค อย่างไรก็ตาม การเข้าถึงธนาคารดิจิทัลนั้นยังคงอยู่เพียงระดับปานกลาง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในส่วนของการชำระเงินอิเล็กทรอนิกส์หรือ e-payment การโอนเงินทางดิจิทัลและการลงทุนออนไลน์ อย่างไรก็ตาม การขึ้นมาผงาดของอีคอมเมิร์ซจะยังคงช่วยผลักดันการชำระเงินอิเล็กทรอนิกส์ต่อไป บริการทางการเงินดิจิทัลของเวียดนามจึงยังมีโอกาสเติบโตได้อีกมากในช่วงไม่กี่ปีข้างหน้านี้

รูปที่ 2 : อัตราการเข้าถึงธนาคารออนไลน์ในเวียดนามอยู่ในช่วงขาขึ้น

ตามรายงานวิจัยของ McKinsey¹² ระบุว่าภายในปี 2030 สัดส่วน 40% ของการบริโภคในเวียดนามจะถูกขับเคลื่อนโดยผู้บริโภคชาวดิจิทัลของประเทศ ซึ่งได้แก่ผู้ที่เกิดระหว่างปี 1980 ถึง 2012 ผู้คนกลุ่มนี้มักใช้ชีวิตออนไลน์และบนสมาร์ทโฟนของตน รสนิยมความชอบและการซื้อของพวกเขาได้รับอิทธิพลจากองค์ประกอบต่างๆ ตัวอย่างเช่นบริษัทที่ทำธุรกิจบันเทิงออนไลน์ต้องเปิดให้บริการแบบ end-to-end มากขึ้นเพื่อเพิ่มประสบการณ์ของผู้ใช้โดยรวม ในขณะที่ช่องทางธนาคารออนไลน์ก็ต้องอำนวยความสะดวกในการทำธุรกรรมทางไกลเพื่อเพิ่มความพึงพอใจของลูกค้า บริษัทต่างๆ ที่ต้องการใช้ประโยชน์จากการเปลี่ยนแปลงด้านพฤติกรรมเหล่านี้จะต้องนำเสนอนวัตกรรมดิจิทัลเพื่อเพิ่มความพึงพอใจของลูกค้าอันเป็นเป้าหมายสูงสุด เพราะลูกค้าที่มีความสุขคือลูกค้าที่จะกลับมาใช้บริการเป็นประจำนั่นเอง