ตลาดการเงินเวียดนาม | จุดพลังขับเคลื่อนสู่การเติบโตที่แข็งแกร่ง

เศรษฐกิจของเวียดนามยังคงมีความแข็งแกร่งในปี 2020 แม้จะมีการแพร่ระบาดของ COVID-19 โดยเศรษฐกิจสามารถขยายตัวได้ 2.9%¹ ซึ่งเป็นหนึ่งในอัตราการเติบโตที่สูงที่สุดในโลก ความโดดเด่นนี้เกิดจากการเพิ่มขึ้นของกลุ่มคนที่มีรายได้ปานกลางและประชากรวัยหนุ่มสาวซึ่งช่วยหนุนให้เศรษฐกิจสามารถยืนหยัดอยู่ได้โดยผ่านการใช้จ่ายภายในประเทศภายใต้สถานการณ์ที่ปราศจากการเติบโตในเซ็กเตอร์ที่สำคัญอื่นๆ การตอบสนองของรัฐบาลเวียดนามที่รวดเร็วและเด็ดขาดในช่วงต้นของการแพร่ระบาดเพื่อควบคุมไวรัส และนโยบายการคลังและการเงินที่ตรงสู่เป้าหมาย ก็มีความสำคัญเช่นกันในการนำพาเศรษฐกิจผ่านมรสุม COVID-19 ที่เกิดขึ้นหลายระลอก ในการรับมือกับอุปสรรคที่เกิดจากสายพันธุ์เดลต้าที่ระบาดอย่างรวดเร็ว รัฐบาลได้มีการปรับเปลี่ยนความสำคัญไปให้กับการรักษาผู้ป่วยและการปูพรมฉีดวัคซีนในวงกว้าง และออกใช้มาตรการอื่นๆ เพื่อช่วยให้ภาคธุรกิจสามารถประคับประคองการผลิตไว้ได้ เวียดนามตั้งเป้าในการเกิดภาวะภูมิคุ้มกันหมู่ภายในเดือนเมษายน 2022 โดยจัดลำดับความสำคัญไว้ที่เมืองที่ใหญ่ที่สุดอย่างเช่นโฮจิมินห์ซิตี้ และฮานอย ทั้งนี้ GDP ของเวียดนามยังคงถูกคาดการณ์ว่าจะขยายตัวได้ประมาณ 4.8% ในปี 2021² แม้จะเกิดการระบาดระลอกล่าสุด

การดำเนินการดังกล่าวของรัฐบาลที่มีความรวดเร็วและยืดหยุ่นได้ช่วยเพิ่มความเชื่อมั่นของผู้ลงทุนที่มีต่อการฟื้นตัวในยุคภายหลังการระบาดใหญ่และการเติบโตอย่างยั่งยืนในระยะยาว เวียดนามกำลังคืบหน้าไปทีละก้าวอย่างมั่นคงเพื่อขึ้นสู่การเป็นตลาดเกิดใหม่ โดยในขณะที่เศรษฐกิจและการเมืองมีเสถียรภาพ ตลาดทุนของประเทศก็เติบโตขึ้นอย่างมากเช่นกันในทศวรรษที่ผ่านมา ตลาดหุ้นและตลาดตราสารหนี้ของเวียดนามในขณะนี้ต่างนำเสนอโอกาสการลงทุนที่ยั่งยืนให้แก่ผู้ลงทุน

ตลาดหุ้นของเวียดนามมีความแข็งแกร่งในช่วงที่เกิดภาวะการระบาดใหญ่ของ COVID-19 และกลายเป็นหนึ่งในตลาดที่ทำผลงานได้ดีที่สุดในช่วงครึ่งแรกของปี 2021 ในความเป็นจริง ตลาดหุ้นเวียดนามแสดงให้เห็นถึงการเติบโตที่น่าประทับใจในยุคหลังวิกฤตซับไพรม์ของสหรัฐ ดูรูปที่ 1 มาร์เก็ตแคปเพิ่มขึ้น 22 เท่ามาอยู่ที่ 292 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ³ ซึ่งมากกว่า GDP ของประเทศ ผลตอบแทนเฉลี่ยอยู่ที่ 15.5% ต่อปีในช่วงระยะเวลา 12 ปี⁴นอกจากนี้ จำนวนหุ้นที่สามารถลงทุนได้เพิ่มขึ้นถึงห้าเท่า มีผู้ลงทุนต่างชาติจำนวนมากขึ้นที่ยอมเปิดรับความเสี่ยงภายใต้กลยุทธ์ลงทุนทั้งแบบ active และ passive investment เนื่องจากการผ่อนคลายข้อจำกัดการถือครองของต่างชาติ ในส่วนสภาพคล่องของตลาดยังถือว่าอยู่ในเกณฑ์ดี โดยได้รับแรงหนุนจากผู้ลงทุนรายย่อยเป็นหลัก จำนวนการเปิดบัญชีซื้อขายหลักทรัพย์รายใหม่ของโบรกเกอร์ในประเทศทำสถิติสูงสุดใหม่ในครึ่งแรกของปี 2021 ซึ่งสามารถคิดเป็นอัตราการเข้าถึงประชากรที่ 3.5% ของประชากรทั้งหมด⁵

ในเรื่องกฎเกณฑ์และข้อบังคับต่างๆ ได้ถูกปรับเปลี่ยนให้มีความโปร่งใสมากขึ้นและด้วยเหตุนี้จึงทำให้ตลาดมีการกำกับดูแลที่ดีขึ้น กฎหมายหลักทรัพย์ฉบับใหม่ซึ่งมีผลบังคับใช้เมื่อวันที่ 1 มกราคม 2021 เป็นกรอบกฎหมายที่สอดคล้องกับแนวปฏิบัติด้านตลาดและมาตรฐานสากล โดยไฮไลท์ที่สำคัญของกฎหมายหลักทรัพย์ฉบับใหม่ ได้แก่ เกณฑ์ที่เข้มงวดขึ้นสำหรับบริษัทมหาชนและการออกเครื่องมือการลงทุนใหม่ เช่น Depositary Receipt (DR), Non-Voting Depositary Receipt (NVDR) และ Short Selling สิ่งเหล่านี้จำเป็นต่อการเพิ่มโอกาสให้เวียดนามถูกจัดกลุ่มใหม่ สู่การเป็นตลาดเกิดใหม่หรือ emerging market ในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า

รูปที่ 1 : สำรวจตลาดหุ้นเวียดนามในแนวกว้างและแนวลึก

พันธบัตรรัฐบาลมีสัดส่วนที่ใหญ่ครองตลาดตราสารหนี้สกุลเงินในประเทศซึ่งมีขนาด 90 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ ซึ่งคิดเป็นสัดส่วนราว 65%⁶ แต่ในช่วงสิบปีที่ผ่านมา ตลาดตราสารหนี้มีการขยายตัวอย่างโดดเด่นด้วยอัตราการเติบโต CAGR ที่ 27.4%⁷ ดูรูปที่ 2 ปัจจุบันมีผู้ออกตราสารคุณภาพสูงมากขึ้นจากหลายเซ็กเตอร์ที่สำคัญ ซึ่งส่วนใหญ่อยู่ในกลุ่มอสังหาริมทรัพย์ ธนาคารและพลังงานที่ได้ทยอยออกเสนอขายตราสาร ผู้ลงทุนรายย่อยยังมองว่าตลาดตราสารหนี้เอกชนเป็นช่องทางการลงทุนทางเลือกเนื่องจากพันธบัตรรัฐบาลและเงินฝากธนาคารให้ดอกเบี้ยต่ำ โดยสิ่งที่เกิดขึ้นพบว่าการพัฒนาตลาดกองทุนรวมในช่วงห้าปีที่ผ่านมาทำให้เกิดแพลตฟอร์มสำหรับผู้ลงทุนรายย่อยให้สามารถเข้าถึงตลาดตราสารหนี้เอกชน

ตลาดตราสารหนี้เอกชนมีสภาพคล่องเพิ่มขึ้นถึงสามเท่าในช่วงห้าปีที่ผ่านมา โดยมีมูลค่าการซื้อขายเฉลี่ยต่อเดือนอยู่ที่ 110 ล้านดอลลาร์สหรัฐ กฎข้อบังคับที่มีมากขึ้นเพื่อส่งเสริมเรื่องความโปร่งใสและความยุติธรรมในตลาดได้ส่งผลชะลอการเติบโตในระยะหลัง แต่ในทางกลับกัน กฎเกณฑ์ที่เพิ่มขึ้นกลับสร้างความสบายใจให้แก่ผู้ลงทุนที่มีความรู้ซึ่งมีจำนวนมากขึ้นเรื่อยๆ ด้วยเหตุนี้ ตลาดตราสารหนี้ภาคเอกชนจึงมีโอกาสขยายตัวได้อีกมาก จากปัจจุบันซึ่งมีขนาดตลาดคิดเป็นเพียง 11% ของ GDP

รูปที่ 2 : ตลาดตราสารหนี้เอกชนกำลังเติบโต (หน่วย : พันล้านดอลลาร์สหรัฐ)

ในช่วง 10 ปีก่อนเกิดการระบาดของ COVID-19 อัตราการเติบโตของ GDP เวียดนามในแต่ละปีเฉลี่ยอยู่ที่ 6.3%⁸ ซึ่งเป็นหนึ่งในอัตราการเติบโตที่เร็วที่สุดในเอเชีย การเติบโตในอัตราสูงนี้มีส่วนทำให้ตลาดหุ้นขยายตัวอย่างรวดเร็ว ในอดีตเศรษฐกิจเวียดนามพึ่งพาภาคการเกษตรเป็นหลัก ขณะในปัจจุบันเป็นการเติบโตที่นำโดยกิจกรรมในภาคอุตสาหกรรมและบริการ การเปลี่ยนแปลงนี้ส่วนหนึ่งได้รับการสนับสนุนจากโครงสร้างประชากรที่น่าดึงดูดของเวียดนาม โดย 56% ของประชากรมีอายุต่ำกว่า 35 ปี⁹ ด้วยค่าเฉลี่ยที่ 32.5 ปี ซึ่งเป็นสัดส่วนสูงที่สุดในบรรดาประเทศในภูมิภาคที่มีระดับรายได้ใกล้เคียงกัน โครงสร้างประชากรดังกล่าวส่งผลให้เวียดนามได้รับประโยชน์จากแรงงานที่มีมากถึง 56.5 ล้านคน ซึ่งถือเป็นตลาดแรงงานที่มีขนาดใหญ่เป็นอันดับสองในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รองจากอินโดนีเซีย

นอกจากนี้ ชนชั้นกลางที่เติบโตอย่างรวดเร็วได้กระตุ้นการบริโภคภายในประเทศในส่วนของการบริการและสินค้าที่มีมูลค่าเพิ่มสูงขึ้น ปัจจุบันคนชั้นกลางที่มีรายได้สูงกว่า 700 ดอลลาร์สหรัฐต่อเดือนนั้นมีสัดส่วนอยู่ที่ราวหนึ่งในสามของประชากรทั้งหมด และคาดว่าจะเพิ่มขึ้นเป็นสองเท่าภายในปี 2030¹⁰ นอกจากนี้ ชนชั้นกลางวัยหนุ่มสาวยังเปิดใจและพร้อมสำหรับเทรนด์ใหม่ๆ เช่น การเปลี่ยนสู่ดิจิทัล และตระหนักในเรื่องที่เกี่ยวข้องกับความยั่งยืนมากขึ้น พวกเขาจึงเป็นตัวแทนของตลาดขนาดใหญ่สำหรับโอกาสในการลงทุนใหม่ๆ ทางด้านบริการทางการเงิน เทคโนโลยีสารสนเทศ สินค้าอุปโภคบริโภค และผลิตภัณฑ์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม

ปัจจัยขับเคลื่อนดังกล่าว ซึ่งได้แก่ประชากรวัยหนุ่มสาว ชนชั้นกลางที่เพิ่มขึ้น การรับเทรนด์ใหม่ๆ และการพัฒนาตลาดการเงิน ได้กระตุ้นให้เกิดความต้องการในการลงทุนและผลิตภัณฑ์ประกันที่เกี่ยวข้องกับการลงทุน โดยผลิตภัณฑ์กลุ่มหลังมีอัตราการเติบโตเฉลี่ยอยู่ที่ 42.9% ต่อปีในช่วงห้าปีที่ผ่านมา ซึ่งสูงกว่ากลุ่มประกันชีวิตโดยรวมซึ่งมีอัตราการเติบโตอยู่ที่ 28.3%¹¹ ป็นผลให้ผลิตภัณฑ์แบบครอบคลุมและยูนิตลิงก์สามารถขึ้นครองตลาดและเป็นมาร์เก็ตแชร์ใหญ่สำหรับผลิตภัณฑ์ประกันชีวิต ดูรูปที่ 3

ในขณะเดียวกัน อุตสาหกรรมการจัดการกองทุนของเวียดนามได้มีการพัฒนามาอย่างคู่ขนาน ควบคู่ไปกับวิวัฒนาการของตลาดการเงินของประเทศ ผู้ลงทุนสถาบันทั้งประเภทออนชอร์และออฟชอร์ต่างเพิ่มสินทรัพย์ภายใต้การบริหารขึ้นถึงเกือบสามเท่า นั่นคือจาก 19.4 พันล้านดอลลาร์สหรัฐในปี 2015¹² มาเป็น 52.5 พันล้านดอลลาร์สหรัฐในปี 2020¹³ เวียดนามถือเป็นตัวแทนสำหรับตลาดเกิดใหม่และสามารถดึงดูดผู้ลงทุนต่างชาติมากขึ้น ผู้ลงทุนรายย่อยในประเทศยังเปิดรับแนวคิดเรื่องผู้จัดการกองทุนมืออาชีพมากขึ้นเมื่อพวกเขาเห็นประโยชน์ที่จะได้รับเมื่อเปรียบเทียบกับการลงทุนด้วยตนเอง นอกจากนี้ ผู้ลงทุนในประเทศยังพร้อมพิจารณาผลิตภัณฑ์การลงทุนอื่นๆ ด้วยเช่นกัน เช่น กองทุนเปิด และ ETF เป็นต้น ซึ่งทั้งหมดนี้ล้วนมีความหมายที่ดีสำหรับทั้งอุตสาหกรรมในอนาคต

รูปที่ 3 : ผลิตภัณฑ์ที่เชื่อมโยงการลงทุนมีส่วนแบ่งตลาดเพิ่มขึ้น