ศตวรรษแห่งเอเชีย…แล้วจะเกิดอะไรขึ้น?

เอเชียถูกคาดการณ์ว่าจะเป็นภูมิภาคที่ขับเคลื่อนการเติบโตของโลกในช่วงหลายทศวรรษข้างหน้า เป็นศูนย์กลางที่ทรงอิทธิพลที่สุดเป็นอันดับสามของโลกไล่เรียงกันมากับอเมริกาและยุโรป เอเชียพลาดโอกาสเรื่องการปฏิวัติอุตสาหกรรมในยุค 1950 ทำให้สัดส่วนจีดีพีของเอเชียเทียบกับจีดีพีโลกอยู่ที่ระดับต่ำเพียง 19% ตามข้อมูลงานวิจัยของ Angus Maddison (ดูรูปที่ 1) อย่างไรก็ตาม นับตั้งแต่นั้นเอเชียมีบทบาทเพิ่มขึ้นอย่างมากในการเกื้อหนุนเศรษฐกิจโลก ซึ่งงานวิจัยเดียวกันนี้ ยังคาดการณ์ด้วยว่าสัดส่วนจีดีพีของเอเชียเมื่อเทียบกับจีดีพีโลก จะสูงถึง 52% ภายในปี 2050¹

รูปที่ 1: สัดส่วนผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศ (จีดีพี) ของเอเชียกำลังเพิ่มขึ้น²

สิ่งที่อยู่เบื้องหลังเมกะเทรนด์นี้คืออะไร? กลุ่มชนชั้นกลางที่เกิดขึ้นใหม่เป็นหนึ่งในปัจจัยกระตุ้นทางพื้นฐานที่สำคัญ โดยตามการคาดการณ์ของ OECD ระบุว่าภายในปี 2020 เอเชียจะกลายเป็นที่อยู่ของประชากรชนชั้นกลางในจำนวนครึ่งหนึ่งของโลก (ดูรูปที่ 2) และภายในปี 2030 เอเชียจะมีสัดส่วนประชากรกลุ่มนี้อยู่ที่ 66% ของประชากรชนชั้นกลางทั่วโลกจำนวน 4.88 พันล้านคน ขณะที่ตัวเลขของยุโรปและอเมริกาเหนือจะลดลงเหลือเพียง 21% (ดูรูปที่ 2)

รูปที่ 2: การเติบโตอย่างรวดเร็วของประชากรชนชั้นกลางในเอเชีย³

นอกเหนือจากสัดส่วนที่เพิ่มขึ้น อำนาจการบริโภคของประชากรชนชั้นกลางในเอเชียจะเป็นพลังสำคัญที่ต้องคำนึงถึง งานวิจัยดังกล่าวคาดการณ์ว่าเอเชียจะมีสัดส่วนที่สูงกว่า 80% สำหรับตัวเลขอัตราการเติบโตของยอดการใช้จ่ายของชนชั้นกลางทั่วโลกในอีก 10 ปีข้างหน้า และถ้าหากเกิดขึ้น เอเชียก็จะเป็นภูมิภาคที่ใหญ่ที่สุดและร่ำรวยที่สุดในโลกภายในปี 2030⁴

นั่นคือ เส้นทางสู่ศตวรรษแห่งเอเชียไม่ใช่สิ่งที่ถูกกำหนดไว้ล่วงหน้า และการเพิ่มขึ้นของชนชั้นกลางนั้นไม่เพียงพอที่จะสนับสนุนการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง

ความยั่งยืนของการเติบโตในเอเชียจะขึ้นอยู่กับการเปลี่ยนแปลงทางดิจิทัลเป็นอย่างมาก โดยมีกลุ่มคนรุ่นมิลเลนเนียลเป็นตัวชูโรง ข้อมูลคาดการณ์โดยสหประชาชาติ⁵ระบุว่าสัดส่วนประมาณ 61% ของประชากรโลกอาศัยอยู่ในเอเชีย ซึ่งรวมถึงจำนวน 455 ล้านคนและ 413 ล้านคนที่อาศัยอยู่ในอินเดียและจีนตามลำดับ นอกจากนี้ ภายในปี 2021 จีดีพีของเอเชียแปซิฟิกในสัดส่วนประมาณ 60% จะมาจากผลิตภัณฑ์หรือบริการดิจิทัลตามข้อมูลในงานวิจัยที่จัดทำโดย IDC (International Data Corporation) การเปลี่ยนแปลงทางดิจิทัลดังกล่าวจะเพิ่มจีดีพีของเอเชียแปซิฟิกประมาณ 1.6 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐต่อปี หรือเพิ่มอัตราการเติบโตขึ้นอีก 0.8% ภายในปี 2021 ⁶

ด้วยความที่มีโครงสร้างพื้นฐานแบบดั้งเดิมและกระบวนการทางธุรกิจที่เคยปฏิบัติกันมาแบบรุ่นเก่า ประเทศในเอเชียมีระดับการยอมรับการเปลี่ยนแปลงทางดิจิทัลที่ง่ายกว่าหากเปรียบเทียบกับภูมิภาคอื่นๆ ของโลก ยกตัวอย่างงานวิจัยด้านวิชาการจากหลายๆ ประเทศ ต่างแสดงให้เห็นว่าความรวดเร็วในการรับนวัตกรรมของญี่ปุ่น เกาหลีใต้ และไต้หวัน นั้น รวดเร็วกว่าสหรัฐอเมริกาอย่างเห็นได้ชัด⁷

ด่านแรกของการเปลี่ยนแปลงดิจิทัลในเอเชียคือวิวัฒนาการของเทคโนโลยี AI ซึ่งก่อนหน้านี้ คอมพิวเตอร์สามารถทำงานที่กำหนดไว้อย่างเคร่งครัดจากการตั้งโปรแกรมไว้เท่านั้น แต่ในขณะนี้การเดินหน้าสู่ Industry 4.0 คอมพิวเตอร์สามารถปรับเปลี่ยนข้อมูลใหม่ได้อย่างยืดหยุ่นเพื่อทำงานประเภทที่ไม่ต้องมีกฎเกณฑ์เฉพาะ จากปกติที่ต้องใช้ความสามารถของมนุษย์ สิ่งเหล่านี้รวมถึงการระบุลายมือ และแม้กระทั่งเข้าใจเรื่องการใช้ถ้อยคำที่มีลักษณะผิดปกติ

เทคโนโลยี AI สามารถเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตได้อย่างมากหากควบคุมในวิธีที่ถูกต้อง เพราะสามารถทำให้ผู้คนเปลี่ยนจากงานที่ต้องใช้แรงงาน เขยิบไปมุ่งเน้นในงานที่มีมูลค่าเพิ่มสูงขึ้น ด้วยความคิดนี้เอง ประเทศในเอเชียจึงพยายามพัฒนา AI มากขึ้น ข้อมูลจาก IDC ระบุว่าการใช้จ่ายเพื่อระบบ AI ในเอเชีย จะเพิ่มขึ้นเป็น 15.06 พันล้านเหรียญสหรัฐในปี 2022 โดยมีอัตราการเติบโตต่อปี (CAGR) อยู่ที่ 50% ในช่วงปี 2018-2022 สูงกว่าอัตราการเติบโตทั่วโลกซึ่งอยู่ที่ 38% ขึ้นมาเป็น 79.2 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ⁸

ความรู้เป็นทรัพยากรสำคัญที่สุดเมื่อพูดถึงวิวัฒนาการทางเทคโนโลยี ดังนั้นเทคโนโลยีการศึกษาจึงเป็นพื้นฐานที่สำคัญสำหรับการพัฒนาเทคโนโลยี AI มีบางประเทศในเอเชียไม่รีรอที่จะเริ่มต้นวิธีการเรียนการสอนที่ชาญฉลาดด้วย AI ในขณะที่ประเทศอื่นๆ ยังมีความสงสัยเกี่ยวกับแนวปฏิบัติที่ดีที่สุด

ด้วยอัลกอริทึมของ AI ทำให้ครูสามารถติดตามผลงานของนักเรียนหลายร้อยคนได้อย่างง่ายดาย ตรวจสอบได้ว่ามีแนวคิดใดที่สร้างอุปสรรคให้แก่นักเรียนแต่ละคน และสามารถจัดอุปกรณ์การเรียนและหลักสูตรให้เหมาะสมกับแต่ละคน เพื่อให้การเรียนรู้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น เมื่อภารกิจเหล่านี้ถูกดำเนินการโดยอัลกอริทึม ครูจึงมีเวลามากขึ้นในการไปมุ่งเน้นด้านความคิดสร้างสรรค์สำหรับงานของตน

ในขณะที่ตลาดสหรัฐมีงานวิจัยที่แข็งแกร่งเกี่ยวกับเรื่องเทคโนโลยี AI แต่จีนได้รับการสนับสนุนจากรัฐบาลและประชากรผู้ต้องการแสวงหาความรู้

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา เม็ดเงินลงทุนด้านการเรียนการสอนที่ใช้ AI ในจีนเพิ่มขึ้นอย่างมาก นักเรียนหลายหมื่นคนใช้ระบบที่ AI อยู่เบื้องหลังเพื่อการเรียนรู้ มีการดำเนินการผ่านหลักสูตรการสอนแบบพิเศษนอกห้องเรียน อย่างเช่นกรณีของ Squirrel's หรือที่ทำผ่านแพลตฟอร์มการเรียนรู้ดิจิทัลเช่น 17ZuoYe (Sunny Education) หรือแม้แต่ในห้องเรียนแบบปกติ ดังนั้น จึงถือเป็นการปิดช่องว่างความแบ่งแยกระหว่างเขตเมืองและพื้นที่อันห่างไกล ตัวอย่างเช่น 17ZuoYe ที่เชื่อมนักเรียน 51.7 ล้านคนและครู 2.5 ล้านคน ครอบคลุมโรงเรียน 140,000 แห่งในทั่วทั้ง 363 เมืองของประเทศจีน⁹

สำหรับในภูมิภาคอื่นๆ ของเอเชีย มหาวิทยาลัยในสิงคโปร์และมาเลเซียได้เริ่มทำการทดลองด้วยอัลกอริธึมที่มีความสามารถในการคาดการณ์ เพื่อป้องกันไม่ให้ผู้เรียนออกจากระบบการศึกษา¹⁰อย่างไรก็ตาม เอเชียยังมีหนทางอีกยาวไกลก่อนที่การเรียนการสอนด้วย AI จะส่งผลกระทบอย่างมีนัยสำคัญ เนื่องจากหลายประเทศยังไม่มั่นใจที่จะอนุญาตให้เก็บรวบรวมข้อมูลแบบครอบคลุมครบทุกด้าน ซึ่งอัลกอริธึมของ AI จะสามารถติดตามผลงานของนักเรียนได้

เมื่อการพัฒนาทางเทคโนโลยียังคงเติบโตอย่างต่อเนื่อง แต่ยังมีความท้าทายอื่นๆ ที่ต้องถูกนำมาพิจารณาด้วย โดยที่เห็นได้อย่างชัดเจนคือความตึงเครียดทางการค้าที่มีอย่างต่อเนื่องระหว่างจีนและสหรัฐอเมริกา รวมถึงการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ประเด็นเหล่านี้อาจเร่งสร้างโอกาสใหม่ๆ ช่วยพลิกโฉมบทบาทของเอเชียในอนาคตได้ ตัวอย่างเช่น :

• การบรรเทาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ด้วยประชากรที่มีจำนวนมากในเอเชีย ความถี่ในการเกิดภัยพิบัติทางธรรมชาติ และปรากฏการณ์ขยายตัวของชุมชนเมืองที่มีความท้าทายในบางครั้ง ทำให้ภูมิภาคนี้มีความเสี่ยงต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ หากเอเชียจะบรรลุเป้าหมายการพัฒนาอย่างยั่งยืน (SDGs) ภายใต้ข้อตกลงปารีสภายในปี 2030 และต่อสู้กับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ประเทศในภูมิภาคจำเป็นต้องใช้นวัตกรรมและความร่วมมือกันในการเพิ่มศักยภาพด้านการพัฒนาที่ยั่งยืน
• เตรียมความพร้อมสำหรับอนาคต-เอเชียคืบหน้าไปด้วยดีสำหรับเรื่องนี้ โดยในปี 2016 จีนและอินเดียมีจำนวนผู้สำเร็จการศึกษาหลักสูตรวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี วิศวกรรม และคณิตศาสตร์ หรือที่เรียกรวมกันว่า STEM จำนวน 4.7 ล้านคน และ 2.6 ล้านคน ตามลำดับ ในขณะที่สหรัฐมีเพียง 568,000 คน (ดูรูปที่ 3)

รูปที่ 3: ผู้สำเร็จการศึกษาล่าสุดในกลุ่มวิชา STEM¹¹

ในการที่จะทำให้ภูมิภาคมีภูมิคุ้มกันต่อความท้าทายภายนอกและเสริมระดับความพอเพียงให้แก่ตนเอง เอเชียควรยกระดับความเชื่อมโยงภายในภูมิภาค ตัวอย่างเช่น ประเทศจีนสามารถแสวงหาพันธมิตรกับประเทศที่กำลังพัฒนาอื่นๆ ในเอเชีย เพื่อพัฒนาสภาพแวดล้อมด้านเทคโนโลยีที่แข็งแกร่งขึ้น ในขณะเดียวกัน ก็ค้นหาการเชื่อมต่อที่แข็งแกร่งขึ้นในด้านต่างๆ ดังต่อไปนี้ :

• การเงิน :โอกาสที่เปิดกว้าง
• โครงสร้างพื้นฐาน:สร้างเพื่อความรุ่งโรจน์
• แรงงาน :ความคล่องตัวเร่งประสิทธิภาพ
• การค้า :ความแข็งแกร่งในความหลายหลาย

หากเอเชียสามารถฟันฝ่าอุปสรรคท้าทายระยะสั้นเหล่านี้ได้ และบรรลุการเชื่อมต่อที่แข็งแกร่งมากขึ้น ก็คงไม่น่าแปลกหากทั้งภูมิภาคจะขึ้นมามีความโดดเด่นได้เร็วกว่าที่คาดการณ์ไว้

ในปัจจุบัน เราจะยังคงเห็นการเปลี่ยนแปลงของสินทรัพย์ที่มุ่งสู่เอเชีย โดยจากงานวิจัยของ PwC ระบุว่าสินทรัพย์ภายใต้การจัดการ (AUM) ในภูมิภาคเอเชียแปซิฟิก จะสูงถึง 16.9 ล้านล้านเหรียญสหรัฐในปี 2020 และจะเติบโตเป็น 29.6 ล้านล้านเหรียญสหรัฐภายในปี 2025 (ดูรูปที่ 4)

รูปที่ 4: สินทรัพย์รวมของลูกค้าทั่วทั้งเอเชียแปซิฟิก (ล้านล้านเหรียญสหรัฐ)¹²

การจัดสรรเงินทุนมายังเอเชียมากขึ้น ประกอบกับการเชื่อมต่อที่แข็งแกร่งและความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี จะไม่เพียงแต่ปรับเปลี่ยนโครงสร้างทางเศรษฐกิจ แต่ยังสร้างโอกาสใหม่ในอุตสาหกรรมที่มีมูลค่าสูง อย่างเช่นการให้บริการทางการเงินโครงสร้างพื้นฐาน และอุตสาหกรรมอื่นๆ ซึ่งสามารถเปิดรับวิวัฒนาการทางเทคโนโลยี จึงมีความจำเป็นในเรื่องประสบการณ์และความเชี่ยวชาญเพื่อเดินหน้าต่อในภูมิทัศน์ที่กำลังเปลี่ยนแปลงและจับสัญญาณแห่งโอกาสเหล่านี้